Thâm mụn, cách phòng tránh và điều trị

Thâm mụn là gì?
Thâm mụn hay còn gọi là tăng sắc tố sau viêm/post-inflammatory hyperpigmentation (PIH), là các nốt sẫm màu hoặc có màu đỏ sót lại sau khi mụn đã lành, nó được hình thành bởi tình trạng viêm vốn có trong các tổn thương do mụn, làm các tế bào da sản sinh ra nhiều melanin – là sắc tố tạo màu cho da. Lượng melanin tăng lên sẽ khiến da bị xỉn màu và trông tối hơn. Những dấu hiệu này đôi khi được gọi là “macules” và có thể tồn tại trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm trong một số trường hợp.
Tăng sắc tố thường phổ biến ở những người gốc Châu Phi, Châu Á và Latinh, cũng như các dân tộc da màu khác hơn là người da trắng. Ánh sáng tia cực tím – ánh sáng từ các tia mặt trời – có thể làm cho tình trạng tăng sắc tố trở nên tồi tệ hơn và khiến nó tồn tại lâu hơn. Tuy nhiên, việc kết luận tia UV làm tình trạng mụn trở nên tồi tệ hơn vẫn là vấn đề gây nhiều tranh cãi vì một vài nghiên cứu đã báo cáo rằng bức xạ tia UV có thể làm tăng hoặc giảm mụn. Nhưng đối với thâm mụn, thì điều quan trọng nhất là phải bảo vệ da khỏi việc tiếp xúc ánh nắng mặt trời quá mức để không làm xấu đi tình trạng tăng sắc tố và cũng giúp cho quy trình điều trị thâm mụn của chúng ta phát huy hiệu quả một cách nhanh nhất.

Các hình thức trị liệu mụn như laser và chemical peels/lột hóa học thường bị nhầm lẫn là nguyên nhân dẫn đến tăng sắc tố, nhưng chính quá trình viêm mụn mới là nguyên nhân của các vết thâm. Mặc dù mọi người thường gọi chúng là sẹo thâm nhưng chúng không tồn tại vĩnh viễn và sẽ mờ đi theo thời gian. Thông thường, những người bị nám da gặp rắc rối với việc tăng sắc tố nhiều hơn những bạn bị mụn trứng cá.

Làm thế nào để ngăn ngừa thâm mụn?

1. Tuyệt đối không được tự nặn mụn: Nặn mụn là thủ phạm tồi tệ nhất tạo ra các vết thâm. Chỉ khi các nốt mụn đã chín, sẵn sàng bật ra, thì có thể nặn nhẹ và sau đó hãy để yên cho các tổn thương.
2. Tránh tẩy da chết dạng scrubbing khi bị mụn: việc chà mạnh sẽ chỉ làm kéo dài thời gian tổn thương. Thay vào đó chúng ta nên làm sạch nhẹ nhàng.
3. Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nhiều nhất có thể và sử dụng kem chống nắng như một vật bất ly thân. Đây là cách giữ cho các vết thâm mụn không trở nên tồi tệ hơn.
4. Điều trị tốt mụn trứng cá để giảm quá trình viêm của mụn. Công thức điều trị mụn cho các màu da đều như nhau do đó các bạn có thể tham khảo các điều trị tại chỗ (thuốc bôi) với benzoyl peroxide. Trong trường hợp mụn nghiêm trọng, lan rộng và sẹo thâm nhiều, có thể uống bổ sung thuốc uống kê đơn Accutane (isotretinoin). Tuy nhiên nên tham khảo ý kiến của bác sỹ da liễu hoặc các chuyên gia nhé.

Làm thế nào để điều trị thâm mụn
Có khá nhiều phương pháp được áp dụng để điều trị thâm mụn điển hình là điều trị tại chỗ (bôi và dưỡng da) được khuyên dùng và nếu phương pháp này không mang lại hiệu quả cao bạn có thể tham khảo đến Phương pháp lột/Chemical Peels hoặc Điều trị bằng Lazer/Lazer Treatment. Trong bài viết này, mình tập trung vào phương pháp điều trị tại chỗ và sẽ hẹn các bạn bài viết về Chemical peels và Lazer Treatment trong thời gian sớm nhất nhé!

Tuy nhiên, trước khi bắt đầu điều trị thâm mụn, bạn cần chữa khỏi mụn trứng cá. Đây là cách để ngăn chặn da khỏi các vết thâm trong tương lai. Khi bạn đã hết mụn, bạn có thể tham khảo các phương pháp điều trị thâm mụn tại chỗ dưới đây:

1. Sử dụng kem chống nắng phổ rộng hàng ngày với chỉ số chống nắng SPF 30 cũng như là các phương pháp bảo vệ khác như sử dụng quần áo chống nắng để không làm các vết thâm mụn tồi tệ hơn cũng như đảm bảo hiệu quả của các liệu trình điều trị thâm mụn.
2. Sử dụng các điều trị tại chỗ: 

• Hydroquinone (HQ) và Retinoids: Đây là các loại thuốc bôi thường được chuyên gia/bác sĩ da liễu kê đơn. Nồng độ HQ thường được sử dụng từ 2%- 4%, tuy nhiên, các sản phẩm trị thâm mụn thường kết hợp HQ với các chất khác như retinoids, các chất chống oxy hóa (antioxidants), glycolic acid (AHA), kem chống nắng và corticosteroids. Lưu ý khi sử dụng HQ cũng như Retinoids, các bạn nên tham khảo ý kiến từ các chuyên gia/bác sĩ da liễu để tránh việc sử dụng quá liều lượng và các tác dụng phụ không mong muốn.
• Mequinol: Một dẫn xuất thay thế cho hydroquinone là 4-hydroxyanisole hoặc mequinol. Mặc dù hai chất này có liên quan với nhau nhưng mequinol được cho là ít gây kích ứng da hơn HQ. Các thuốc có sẵn theo toa thường được pha với nồng độ 2% và thường được pha chế cùng 0,01% tretinoin, một loại axit retinoic và chất tăng cường thâm nhập.
• Niacinamide: Niacinamide là dẫn xuất hoạt động sinh lý của vitamin B3 hoặc niacin. Các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy niacinamide làm giảm đáng kể sự chuyển melanosome sang keratinocytes mà không ức chế hoạt động tyrosinase hoặc tăng sinh tế bào, và niacinamide cũng có thể can thiệp vào con đường truyền tín hiệu tế bào giữa keratinocytes và melanocytes không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng, độ ẩm, axit, kiềm hoặc chất oxy hóa. Niacinamide 2% đến 5% tại chỗ đã cho thấy một số hiệu quả khi sử dụng một mình hoặc kết hợp với N-acetyl glucosamine để điều trị nám và tăng sắc tố. Các bạn có thể bắt gặp Niacinamide kết hợp với các chất tự nhiên khác như Cam thảo, Gừng, Vitamin C trong các sản phẩm dưỡng trắng của các thương hiệu Hàn Quốc như Cosrx, Make P:rem, Acwell…
  

  

• N-acetyl glucosamine: N-acetyl glucosamine (NAG) là một loại đường amino, tiền chất của axit hyaluronic, được tìm thấy trong tự nhiên và các mô của con người. Khả năng làm mờ thâm của NAG bắt nguồn từ sự ức chế tyrosinase glycosylation, một bước cần thiết trong quá trình sản xuất melanin. Bản thân Glucosamine có khả năng giảm melanogenesis; tuy nhiên, do tính không ổn định của nó nên hầu hết các hãng đều phát triển các sản phẩm chứa NAG thay thế vì tính ổn định cao, khả năng thâm nhập da tốt và khả năng dung nạp tổng thể. NAG thường được sử dụng ở nồng độ 2% dưới dạng đơn trị liệu hoặc kết hợp với niacinamide, cả hai cách này đều được chứng minh là mang lại kết quả cao trong điều trị PIH.
• Vitamin C/Ascorbic acid: Axit L-ascorbic (AA) hoặc vitamin C là một chất chống oxy hóa tự nhiên thu được từ một số loại trái cây và rau quả. Ngoài việc làm sáng da, các ưu điểm khác của AA không chỉ bao gồm tác dụng chống oxy hóa mà một số nghiên cứu còn chứng minh tính chất chống viêm và bảo vệ tế bào. Tuy nhiên, các công thức ban đầu của AA không ổn định nên thường được thay thế bằng các dẫn xuất ester hóa, như ascorbyl-6 -palmitate và magnesium ascorbyl phosphate. AA thường được sử dụng ở nồng độ 5 đến 10% và có thể được kết hợp với các chất trị thâm khác, như hydroquinone. Ở Hàn Quốc, các sản phẩm Vitamin C thường được chiết xuất từ trái cây tự nhiên và thường được kết hợp cũng các Vitamin khác như B, E để tăng hiệu quả làm mịn và nuôi dưỡng làn da.
  

  

• Cam thảo/Licorice: Chiết xuất rễ cây cam thảo (Glycyrrhiza glabra, Glycyrrhiza uralensis) là một thành phần phổ biến được tìm thấy trong nhiều sản phẩm làm sáng da và cũng được sử dụng trong điều trị nhiều loại bệnh khác như chống viêm da, kháng khuẩn, kháng vi rút và có đặc tính chống ung thư. Một số hoạt chất trong chiết xuất rễ cây cam thảo bao gồm glabridin, có tác dụng ức chế tyrosinase và có tác dụng chống viêm và chất hóa lỏng mặc dù không gây ức chế tyrosinase nhưng gây ra sự phân hủy melanin. Việc sử dụng cam thảo trong điều trị PIH có thể giảm tối thiểu các tác dụng phụ.

   

  

• Axit Kojic: Axit Kojic là một hoạt chất tự nhiên có nguồn gốc từ cây nấm do các bác sĩ người Nhật nghiên cứu tìm ra vào năm 1989. Nó cũng là một sản phẩm của quá trình lên men gạo hoặc rượu gạo mà lại vô cùng có lợi cho da. Khả năng trị thâm của axit kojic bắt nguồn từ sự ức chế enzym sản sinh melanin. Các sản phẩm chứa axit kojic thường chứa nồng độ 1%-4% và có thể được kết hợp với các chất làm sáng khác như axit glycolic và hydroquinone, để tăng hiệu quả.
• Axit azelaic: Là một dicarboxylic acid có nguồn gốc tự nhiên, xuất hiện trong các loại ngũ cốc như lúa mạch và lúa mì, đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị PIH bằng cơ chế sản sinh melanin. Các công thức có sẵn bao gồm gel 15%, thường được sử dụng trong điều trị bệnh đỏ da (rosacea), hoặc kem 20% thường được sử dụng cho mụn trứng cá và nám (melasma) và PIH. Nghiên cứu lâm sàng cho thấy khả năng làm sáng da của 20% axit azelaic tương đương với việc sử dụng 2-4% hydroquinone. Tuy nhiên, các tác dụng phụ nguy hiểm này không xuất hiện khi sử dụng axit azelaic, bởi vậy thành phần này là một sự thay thế an toàn và đầy hy vọng cho người sử dụng.
• Arbutin: Được chiết xuất từ ​​lá khô của cây BearBerry (Đầu gấu), ngoài ra chất này còn được tìm thấy khá nhiều ở mầm lúa mì, da lễ, lá nam việt quất và việt quất, arbutin là một dẫn xuất khác của HQ nhưng không ức chế quá trình giải phóng melanin từ tế bào melanocyte (tế bào tạo sắc tố). Các dạng tổng hợp của arbutin, alpha-arbutin và deoxyarbutin, cho thấy khả năng ức chế tyrosinase cao hơn so với hợp chất tự nhiên. Thế nhưng, Alpha Arbutin rất khó tìm thấy từ các chiết xuất tự nhiên, đó cũng chính là lý do vì sao arbutin ngày nay được tổng hợp phần lớn tại phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, điều này cũng không ngăn được các nhà nghiên cứu lớn chịu khó đầu tư tìm kiếm chiết xuất Alpha Arbutin tự nhiên, bởi thực tế rằng nó mang lại hiệu quả gấp 10 lần so với các thành phần nhân tạo khác.

Ngoài những chất để điều trị tại chỗ thâm mụn hay còn gọi là tăng sắc tố sau viêm mà thesoulmate đã giới thiệu đến các bạn, còn có những phương pháp điều trị thâm mụn khác mà tại các spa/clinic đang áp dụng. Tuy nhiên, chi phí cho các phương pháp này thường khá cao và đòi hỏi sự kiên trì, do đó, hãy chọn cho mình một phương pháp điều trị thâm mụn hợp lý nhất sau bài viết này nha!

Hi vọng rằng, bài viết này sẽ giúp ích rất nhiều cho các bạn đau khổ, trăn trở với thâm mụn và thesoulmate mong rằng, sẽ được hỗ trợ và đồng hành cùng các bạn trên hành trình làm đẹp và giữ lại tuổi thanh xuân cho làn da.

Hẹn gặp lại các bạn trong các bài viết tới <3

Your soulmate <3